polski:biografia

Differences

This shows you the differences between two versions of the page.

Link to this comparison view

Next revision 		Previous revision
polski:biografia [2011/12/14 16:30]
127.0.0.1 external edit 		polski:biografia [2018/07/02 20:21]
mb
Line 1: Line 1:
-======Maria Antonina BONIECKA z domu Olaszewska (1910-1978)======+======Maria Antonina BONIECKA z domu Olaszewska (1910–1978)======
  
-{{:maria_boniecka1.jpg?120 |Maria Boniecka}}+{{ :maria_boniecka1.jpg?120 |Maria Boniecka}}
  
 ====Pisarka, publicystka, felietonistka, nauczycielka.==== ====Pisarka, publicystka, felietonistka, nauczycielka.====
Line 10: Line 10:
 W 1929 roku złożyła maturę. W 1929 roku złożyła maturę.
  
-W latach 1928-1944 była zatrudniona przez Wydział Kultury i Oświaty. Pracowała w charakterze nauczycielki dla dorosłych. Od 1929 do 1931 roku na terenie więzienia prowadziła bibliotekę i klasy z języka polskiego dla nieletnich przestępczyń. Jej zainteresowania skupiały się szczególnie na kształtowaniu się psychiki w dorastającym człowieku. Przed II wojną światową opublikowała szereg prac z dziedziny psychologii i psychopatologii. Studiowała w Warszawie gdzie w 1934 r. ukończyła wydział pedagogiczny na Wolnej Wszechnicy. Tytuł magistra filozofii otrzymała w 1937 r.+W latach 1928–1944 była zatrudniona przez Wydział Kultury i Oświaty. Pracowała w charakterze nauczycielki dla dorosłych. Od 1929 do 1931 roku na terenie więzienia prowadziła bibliotekę i klasy z języka polskiego dla nieletnich przestępczyń. Jej zainteresowania skupiały się szczególnie na kształtowaniu się psychiki w dorastającym człowieku. Przed II wojną światową opublikowała szereg prac z dziedziny psychologii i psychopatologii. Studiowała w Warszawie gdzie w 1934 r. ukończyła wydział pedagogiczny na Wolnej Wszechnicy. Tytuł magistra filozofii otrzymała w 1937 r.
  
   * W 1937 r. została odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi za pracę z analfabetami.   * W 1937 r. została odznaczona Srebrnym Krzyżem Zasługi za pracę z analfabetami.
Line 28: Line 28:
  
 == Sopot == == Sopot ==
-W latach 1945-1946 zatrudniona przez Zarząd Miejski w Sopocie w charakterze kierownika przy Szkole Zawodowej. W latach 1945 – 1948 współpracowała z rozgłośnią Polskiego Radia w Gdańsku, ogłaszając stały felieton z cyklu „Kobiety pracownicami portu”.+W latach 1945–1946 zatrudniona przez Zarząd Miejski w Sopocie w charakterze kierownika przy Szkole Zawodowej. W latach 1945 – 1948 współpracowała z rozgłośnią Polskiego Radia w Gdańsku, ogłaszając stały felieton z cyklu „Kobiety pracownicami portu”.
  
 Od 1946 roku członek/kandydat Związku Zawodowego Literatów Polskich.\\ Od 1946 roku członek/kandydat Związku Zawodowego Literatów Polskich.\\
 Od 1952 członek rzeczywisty Związku Literatów Polskich.\\ Od 1952 członek rzeczywisty Związku Literatów Polskich.\\
-W latach 1945-1947 publikowała tygodniowe artykuły na łamach „Gazety Morskiej” w Gdańsku i „Głosu Wybrzeża” w Gdyni.+W latach 1945–1947 publikowała tygodniowe artykuły na łamach „Gazety Morskiej” w Gdańsku i „Głosu Wybrzeża” w Gdyni.
  
 == Szczecin == == Szczecin ==
 W końcu 1946 roku zamieszkała na stałe w Szczecinie. Kontynuowała tutaj rozpoczętą na długo przed wojną, pracę dydaktyczno-pedagogiczną - //ars educandi//.\\ W końcu 1946 roku zamieszkała na stałe w Szczecinie. Kontynuowała tutaj rozpoczętą na długo przed wojną, pracę dydaktyczno-pedagogiczną - //ars educandi//.\\
 W listopadzie 1946 r. podjęła pracę jako nauczycielka języka polskiego w II Państwowym Gimnazjum Męskim przy ul. Henryka Pobożnego. Opiekowała się uczniowskim Kołem Literackim. Organizowała i prowadziła prelekcje z literatury i z historii literatury dla młodzieży skupionej przy Kole. ((„Koło zostało utworzone przez jedną z prof. Gimnazjum p. Marię Boniecką, znaną literatkę Szczecina (...) Pani Bonieckiej na wieczorze ofiarowano kwiaty. Mało proszę państwa, mało! To była naprawdę rzetelna i bezinteresowna robota.” „Tygodnik Szczecin” (nr. 22 1948) )) Organizowała spotkania literackie młodych twórców. ((Do Koła Literackiego należał wybitny prozaik Włodzimierz Odojewski.)) W listopadzie 1946 r. podjęła pracę jako nauczycielka języka polskiego w II Państwowym Gimnazjum Męskim przy ul. Henryka Pobożnego. Opiekowała się uczniowskim Kołem Literackim. Organizowała i prowadziła prelekcje z literatury i z historii literatury dla młodzieży skupionej przy Kole. ((„Koło zostało utworzone przez jedną z prof. Gimnazjum p. Marię Boniecką, znaną literatkę Szczecina (...) Pani Bonieckiej na wieczorze ofiarowano kwiaty. Mało proszę państwa, mało! To była naprawdę rzetelna i bezinteresowna robota.” „Tygodnik Szczecin” (nr. 22 1948) )) Organizowała spotkania literackie młodych twórców. ((Do Koła Literackiego należał wybitny prozaik Włodzimierz Odojewski.))
 +
 +<WRAP center box round 80%>
 +**Dodane 2018–06**
 +
 +  * 1947/Nr. 45–46 w tygodniku „Szczecin. Tygodnik Miasta Morskiego” ukazał się wywiad, jaki Maria Boniecka przeprowadziła z kapitanem żeglugi wielkiej Konstantym Maciejewiczem. ((Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Szczecinie wybrała Janina Kosman
 +http://am.szczecin.pl/userfiles/File/aam/aam_nr_1_77_2013.pdf Stan z dnia 16/6/2018 
 +))
 +  * 1947/ Nr. 24 Tygodnik „Odra” – W kronice kulturalnej Szczecina Stanislaw Telega pisał „Maria Boniecka zasługuje na uwagę. Posiada duża kulturę rzemiosła literackiego, świadomość niebanalną środków artystycznych, żywą wyobraźnię, co w sumie składa się na umiejętność sugestywnego i barwnego podania przedstawionego tematu. Na wieczorze autorskim, urządzonym 10 czerwca w Sali Liceum Pedagogicznego, dopisała frekwencja publiczności szczecińskiej. Autorka czytała fragmenty „Bezdomnych”. 
 +  * W latach 1947–48 **kierownik literacki w pierwszym Teatrze w Szczecinie (Teatr Mały)**.
 +  * Wieczorem literackim uczczono rocznicę Powstania Warszawskiego, „Kurier Szczeciński” 1947, nr 208, s. 2.
 +  * W marcu 1948 r. Żydowskie Towarzystwo Krzewienia Kultury i Sztuki zorganizowało w szkole im. Perna wieczór autorski mgr. Marii Bonieckiej p.t. „Życie Żydów w Gettach hitlerowskiej okupacji”. (([[http://szczecin.stat.gov.pl/files/gfx/szczecin/pl/defaultstronaopisowa/1740/1/1/sprawozdanie_prezydenta_miasta_za_i_kw_1948_r.pdf|Sprawozdanie Prezydenta m. Szczecina za I kwartał 1948]], stan z dnia 17/6/2018))
 +  * Kwiecień 1949 prelekcja z udziałem Marii Bonieckiej w Teatrze Miejskim w Słupsku. 
 +
 +</WRAP>
 +
 +
  
 W 1949 roku rezygnuje z pracy w Gimnazjum: „...od dawna narastał we mnie bunt przeciwko narzucanym szkole przez partię metodom pedagogicznym i programom (...) postanowiłam nieodwołalnie skończyć z zawodem nauczycielskim..” ((„Ucieczka za druty” str. 133)) W 1949 roku rezygnuje z pracy w Gimnazjum: „...od dawna narastał we mnie bunt przeciwko narzucanym szkole przez partię metodom pedagogicznym i programom (...) postanowiłam nieodwołalnie skończyć z zawodem nauczycielskim..” ((„Ucieczka za druty” str. 133))
  
 Wymagano wtedy od nauczycieli aby spełniali istotną rolę propagatorów komunistycznej ideologii. Nowe zalecenia władz ((dr. Mieczysław Ryba „Szkoła w okowach ideologii” Fundacja Servire Veritati, Lublin 2006)), wchodziły w ostry konflikt z jej zasadami. Wcześniejsze odwołanie dyrektora szkoły, dr. Franciszka Białousa, również wiązało się z decyzją odejścia. Wymagano wtedy od nauczycieli aby spełniali istotną rolę propagatorów komunistycznej ideologii. Nowe zalecenia władz ((dr. Mieczysław Ryba „Szkoła w okowach ideologii” Fundacja Servire Veritati, Lublin 2006)), wchodziły w ostry konflikt z jej zasadami. Wcześniejsze odwołanie dyrektora szkoły, dr. Franciszka Białousa, również wiązało się z decyzją odejścia.
 +
 +<WRAP center box round 80%>
 +**Dodane 2018–06**
 +
 +  * Praca dla filmu: \\ //Scenariusz// dla Centrali N.S.P. o uczniach Studium Przygotowawczego/krótko metrażowy film włączony do kroniki filmowej 1951/52
 +
 +  * Praca p.t. „Uwagi na temat półrocznego egzaminu pisemnego z j. polskiego” przygotowana na potrzeby Towarzystwa Przygotowawczych kursów Uniwersyteckich w W-wie, marzec 1951r.
 +
 +</WRAP>
 +
  
 W 1951 roku, po złożonym przez słuchacza donosie w UB i prowadzonym przez tow. Mazura przeciw niej śledztwie ((„Ucieczka za druty” str. 132-133)) zrezygnowała z pracy wykładowcy przy Szkole Inżynierskiej. Ze szkołą rozstała się ostatecznie. W 1951 roku, po złożonym przez słuchacza donosie w UB i prowadzonym przez tow. Mazura przeciw niej śledztwie ((„Ucieczka za druty” str. 132-133)) zrezygnowała z pracy wykładowcy przy Szkole Inżynierskiej. Ze szkołą rozstała się ostatecznie.
 +
 +<WRAP center box round 80%>
 +**Dodane 2018–06**
 +
 +1952 Radio Szczecin – reportaż „Z wizytą u przesiedleńców” opisujący warunki życia przesiedleńców z Polski centralnej, którzy przybyli na Pomorze Zachodnie (reportaż wykorzystany na antenie ogólnopolskiej) (([[https://pamiec.pl/download/49/49708/14Fikcjaczyrzeczywistosc.pdf|„Fikcja czy rzeczywistość”]]. Wybór audycji polskiego Radia Szczecin z lat 1946–1989. Wybór, wstęp i opracowanie Paweł Szulc IPN 2016))
 +</WRAP>
 +
  
 W 1946 r. złożyła w wydawnictwie CZYTELNIKA powieść p.t. „Opowieść o Justynie”. Po licznych interwencjach cenzora, przetrzymana przez lata w wydawnictwie, książka ukazała się drukiem, na fali „Października” w okaleczonej wersji; w 1955 r. tom I - „Szklane kulki”, w 1956 r. tom II - „Domy przy szosie” i tom III - „Na jarmarku odpustowym”. W 1946 r. złożyła w wydawnictwie CZYTELNIKA powieść p.t. „Opowieść o Justynie”. Po licznych interwencjach cenzora, przetrzymana przez lata w wydawnictwie, książka ukazała się drukiem, na fali „Października” w okaleczonej wersji; w 1955 r. tom I - „Szklane kulki”, w 1956 r. tom II - „Domy przy szosie” i tom III - „Na jarmarku odpustowym”.
  
 „..wydaje mi się, że powieść oparta jest na materiale autobiograficznym, gdyż nie tylko realia, krajobrazy Pelcowizny – Żerania – Tarchomina Fabrycznego, czy ludzie /np. dyr. Holtorff – z fabryki Ludwika Spisessa – dziś Fabryka Penicyliny/, ale klimat moralny, polityczny, obyczajowy takiego Nowego-Bródna, ujęty jest prawdziwie i sugestywnie. (...) to duży sukces artystyczny Bonieckiej.” ((Władysław Janczewski „Głos Nauczycielski” 2-VI-1957 r.)) „..wydaje mi się, że powieść oparta jest na materiale autobiograficznym, gdyż nie tylko realia, krajobrazy Pelcowizny – Żerania – Tarchomina Fabrycznego, czy ludzie /np. dyr. Holtorff – z fabryki Ludwika Spisessa – dziś Fabryka Penicyliny/, ale klimat moralny, polityczny, obyczajowy takiego Nowego-Bródna, ujęty jest prawdziwie i sugestywnie. (...) to duży sukces artystyczny Bonieckiej.” ((Władysław Janczewski „Głos Nauczycielski” 2-VI-1957 r.))
 +
 +<WRAP center box round 80%>
 +**Dodane 2018–06**
 +
 +Pierwsza Nagroda na konkursie Polskiego Radia (czerwiec 1954r.) za opowiadanie „Sprawa Edmunda Kukuły”
 +</WRAP>
  
 W 1956 r. Ministerstwo Oświaty zatwierdziło „Opowieść o Justynie”, jako lekturę szkół średnich oraz do bibliotek Zakładów Kształcenia nauczycieli. W 1956 r. Ministerstwo Oświaty zatwierdziło „Opowieść o Justynie”, jako lekturę szkół średnich oraz do bibliotek Zakładów Kształcenia nauczycieli.
Line 74: Line 113:
 W tym samym czasie powstaje utwór p.t. „Pięć córek Agaty”, akcja tej powieści ma miejsce w spółdzielni rolniczej w Wołczkowie k/Szczecina. W tym samym czasie powstaje utwór p.t. „Pięć córek Agaty”, akcja tej powieści ma miejsce w spółdzielni rolniczej w Wołczkowie k/Szczecina.
 W 1951 roku, nakładem Wydawnictwa Morskiego w Gdańsku, została wydana kolejna praca, która ukazała się pod nazwiskiem bohaterki – pracownicy fabrycznej – Ewy Stelmasiewicz p.t. „Nasza praca w porcie”. W 1951 roku, nakładem Wydawnictwa Morskiego w Gdańsku, została wydana kolejna praca, która ukazała się pod nazwiskiem bohaterki – pracownicy fabrycznej – Ewy Stelmasiewicz p.t. „Nasza praca w porcie”.
 +
 +<WRAP center box round 80%>
 +**Dodane 2018–06**
 +
 +
 +1/1956 Walne zebranie Oddziału Szczecińskiego ZLP wybrało na prezesa Ninę Rydzewską, na sekretarza Ireneusza G. Kamińskiego na skarbnika Marię Boniecką http://rcin.org.pl/Content/61269/WA248_80195_Masz_kronika-56_o.pdf oprc. F. Lichodziejowska Stan z dnia 15/6/2018
 +</WRAP> 
  
   * W 1959 otrzymała Literacką Nagrodę miasta Szczecina.   * W 1959 otrzymała Literacką Nagrodę miasta Szczecina.
  
-W latach 1946-1949, 1951-1955 oraz w roku 1960 współpracowała z rozgłośnią Polskiego Radia w Szczecinie, nadając na antenie opowiadania, reportaże i stały felieton p.t. „U nas w Szczecinie”.+W latach 1946–1949, 1951–1955 oraz w roku 1960 współpracowała z rozgłośnią Polskiego Radia w Szczecinie, nadając na antenie opowiadania, reportaże i stały felieton p.t. „U nas w Szczecinie”. 
 + 
 +<WRAP center box round 80%> 
 +**Dodane 2018–06** 
 + 
 +1955–56 Zatrudniona w Polskim Radiu Szczecin w Redakcji Morskiej. W tym czasie ogłosiła wiele felietonów i reportaży. 
 + 
 +1951–1956, 1957–1964 Zatrudniona w TWP (Towarzystwo Wiedzy Powszechnej) - w charakterze prelegenta, konsultanta. Członek Zarządu Woj. i Członek Zarządu Głównego. 
 +</WRAP>
  
-Współpracę z Towarzystwem Wiedzy Powszechnej (TWP) (w latach 1951-1964) określiła jako  „...świadomie podjęty trud prelegenta-popularyzatora wiedzy, aby realizować konsekwentnie przez wszystkie lata, aktualny problem podnoszenia kultury na Ziemiach Zachodnich”. ((list M. Bonieckiej 1965 (archiwum Bonieckiej) ))+Współpracę z Towarzystwem Wiedzy Powszechnej (TWP) (w latach 1951–1964) określiła jako  „...świadomie podjęty trud prelegenta-popularyzatora wiedzy, aby realizować konsekwentnie przez wszystkie lata, aktualny problem podnoszenia kultury na Ziemiach Zachodnich”. ((list M. Bonieckiej 1965 (archiwum Bonieckiej) ))
 Na terenie całego województwa wygłaszała prelekcje z dziedziny literatury. Szacuje się że wygłosiła ich kilka tysięcy. Na terenie całego województwa wygłaszała prelekcje z dziedziny literatury. Szacuje się że wygłosiła ich kilka tysięcy.
  
Line 110: Line 164:
 1955 Słuchacz kursu specjalnego w Moskwie.\\ 1955 Słuchacz kursu specjalnego w Moskwie.\\
 1956 Zastępca kierownika WU ds.BP w Szczecinie.\\ 1956 Zastępca kierownika WU ds.BP w Szczecinie.\\
-1956-1958 St. inspektor przy kierownictwie KW MO w Szczecinie.\\ +1956–1958 St. inspektor przy kierownictwie KW MO w Szczecinie.\\ 
-1958-1965 Zastępca Komendanta Wojewódzkiego MO ds. SB w Szczecinie.\\+1958–1965 Zastępca Komendanta Wojewódzkiego MO ds. SB w Szczecinie.\\
 <cite>„Serce dla Partii bijące. Ludzie Gdańskiej Bezpieki. 2007”</cite>)) <cite>„Serce dla Partii bijące. Ludzie Gdańskiej Bezpieki. 2007”</cite>))
 W 1960 roku władze PRL skonfiskowały szereg rękopisów, nieznane są ich losy. W 1960 roku władze PRL skonfiskowały szereg rękopisów, nieznane są ich losy.
 W 1963 roku część willi, podstępem zajął Janusz Orzepowski. ((mistrz sportu motorowego, agent SB)) W 1963 roku część willi, podstępem zajął Janusz Orzepowski. ((mistrz sportu motorowego, agent SB))
-Sprawa o eksmisje, nielegalnie zajmującego mieszkanie oszusta, toczyła się przed Sądem w Szczecinie od 1964 r. do 1966 r. ((Proces 1964-66 (archiwum Bonieckiej) ))+Sprawa o eksmisje, nielegalnie zajmującego mieszkanie oszusta, toczyła się przed Sądem w Szczecinie od 1964 r. do 1966 r. ((Proces 1964–66 (archiwum Bonieckiej) )) 
 + 
 +<WRAP center box round 80%> 
 +**Dodane 2018–06** 
 + 
 +Członek Towarzystwa Przyjaciół Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Nr Legitymacji 248001. 
 + 
 +W 1961 r. za „upowszechnianie oświaty i kultury w Szczecinie” nagroda pieniężna, przyznana przez wydz. Kultury Prezydium Miejskiej Rady Narodowej. 
 + 
 +</WRAP>  
  
 W 1963 roku zostaje objęta zakazem druku. ((List Michała Misiornego (Archiwum Państwowe w Szczecinie) )) Objęta zakazem wygłaszania prelekcji.  W 1963 roku zostaje objęta zakazem druku. ((List Michała Misiornego (Archiwum Państwowe w Szczecinie) )) Objęta zakazem wygłaszania prelekcji. 
Line 135: Line 198:
 === Aktualnie === === Aktualnie ===
  
-Dziś, kiedy dostępne są archiwa zgromadzone w IPN, kiedy bez trudu można odnaleźć i konfrontować dokumenty - książka zyskuje na wartości jako świadectwo. Zaskakuje wiernością opisów zdarzeń także dlatego, że kreślone epizody autorka oparła na autentycznych wydarzeniach. Należy przy tym pamiętać że „Ucieczka za druty” wydana w 1975 roku, swoją opowieścią o historii miasta i ludzi, wyprzedza odtajone materiały archiwalne o kilka dekad. Ponadto, jest cennym uzupełnieniem luk powstałych na skutek brakowań ((„Materiały archiwalne Bonieckiej Marii-Antoniny c. Antoniego, zniszczono 9 stycznia 1990 r.” Inwentarz akt b. Wydz. „C” KWMO/WMSW w Szczecinie sygn IPN SZ 0012/521,t3 (archiwum Bonieckiej) )) których dokonano nie tylko pośród dokumentów pisarki ale i wśród dokumentów środowiska intelektualnego miasta, za lata 1946-1965.+Dziś, kiedy dostępne są archiwa zgromadzone w IPN, kiedy bez trudu można odnaleźć i konfrontować dokumenty - książka zyskuje na wartości jako świadectwo. Zaskakuje wiernością opisów zdarzeń także dlatego, że kreślone epizody autorka oparła na autentycznych wydarzeniach. Należy przy tym pamiętać że „Ucieczka za druty” wydana w 1975 roku, swoją opowieścią o historii miasta i ludzi, wyprzedza odtajone materiały archiwalne o kilka dekad. Ponadto, jest cennym uzupełnieniem luk powstałych na skutek brakowań ((„Materiały archiwalne Bonieckiej Marii-Antoniny c. Antoniego, zniszczono 9 stycznia 1990 r.” Inwentarz akt b. Wydz. „C” KWMO/WMSW w Szczecinie sygn IPN SZ 0012/521,t3 (archiwum Bonieckiej) )) których dokonano nie tylko pośród dokumentów pisarki ale i wśród dokumentów środowiska intelektualnego miasta, za lata 1946–1965.
  
 Cząstkowe dokumenty w archiwum IPN w Szczecinie potwierdzają że znajdowała się w kręgu zainteresowań Służby Bezpieczeństwa. Rozpracowywanie przez bezpiekę polegało między innymi na obserwacji, kontroli korespondencji, podsłuchach czy/i podglądaniu. A przecież rola bezpieki to więcej niż rozpracowywanie, obserwacja i podsłuchy. To także rewizje, konfiskaty, dręczenie, szykanowanie, prześladowania, pobicia, zastraszenie. Teczka IPN BU 001089/46 zawiera kwestionariusz ewidencyjny na którym oficer Wydziału III w rubryce „powody rejestracji” figurantki Marii Bonieckiej córki Antoniego, wpisał „**wrogi stosunek do PRL i antypaństwowe wypowiedzi**.” Prześladowcy nadali jej kryptonim „KULTURA”. ((Wypis z karty z b. biura „C”. IPN O/Wa WK-3647/07 (archiwum Bonieckiej) )) Cząstkowe dokumenty w archiwum IPN w Szczecinie potwierdzają że znajdowała się w kręgu zainteresowań Służby Bezpieczeństwa. Rozpracowywanie przez bezpiekę polegało między innymi na obserwacji, kontroli korespondencji, podsłuchach czy/i podglądaniu. A przecież rola bezpieki to więcej niż rozpracowywanie, obserwacja i podsłuchy. To także rewizje, konfiskaty, dręczenie, szykanowanie, prześladowania, pobicia, zastraszenie. Teczka IPN BU 001089/46 zawiera kwestionariusz ewidencyjny na którym oficer Wydziału III w rubryce „powody rejestracji” figurantki Marii Bonieckiej córki Antoniego, wpisał „**wrogi stosunek do PRL i antypaństwowe wypowiedzi**.” Prześladowcy nadali jej kryptonim „KULTURA”. ((Wypis z karty z b. biura „C”. IPN O/Wa WK-3647/07 (archiwum Bonieckiej) ))
Copyright © Magdalena Budzynowska 2007-2023